Nowa propozycja rozporządzenia ws. kryptoaktywów
Ustawodawca unijny dostrzegł korzyści związane z wykorzystaniem kryptoaktywów, takie jak na przykład tańsze i mniej obciążające pozyskiwanie finansowania dla przedsiębiorstw, a w przypadku tokenów płatniczych, szybsze i wydajniejsze realizowanie płatności, w szczególności płatności transgranicznych, przy realizacji których, w tradycyjnym wydaniu, uczestniczy wielu pośredników (np. bank korespondent).
Zważywszy jednak na rosnące zainteresowanie kryptoaktywami wśród użytkowników, a co za tym idzie, na szybką reakcję ich emitentów oraz podmiotów świadczących usługi w zakresie przechowywania oraz obrotu kryptoaktywami, niepokojący staje się brak ujednoliconych ram regulacyjnych w tym zakresie na poziomie europejskim, a czasami ich zupełny brak. Dla użytkowników oznacza to brak ochrony ich interesów, w tym zwiększone ryzyko utraty kapitału, natomiast dla dostawców usług w zakresie kryptoaktywów, niepewność co do reżimu prawnego, któremu podlegają, a co za tym idzie, narażenie na potencjalne konsekwencje prawne za niewypełnienie obowiązków regulacyjnych.
Zauważając i wychodząc naprzeciw powyższym problemom, Unia Europejska (UE) rozpoczęła w 2020 r. prace nad rozporządzeniem w sprawie rynków kryptoaktywów (ang. Markets in Crypto-assets – MiCA). Zgodnie z informacjami przekazanymi przez członka Parlamentu Europejskiego, Stefana Bergera, prace nad rozporządzeniem mogą zostać zakończone w połowie października 2022 r.
Proponowana regulacja będzie obowiązywała we wszystkich państwach członkowskich UE bezpośrednio, tj. bez konieczności implementacji przepisów na poziomie krajowym.
MiCA odnosi się przede wszystkim do:
➔ wymogów przejrzystości i ujawniania informacji w zakresie emisji kryptoaktywów, jak również dopuszczania kryptoaktywów do obrotu,
➔ udzielania zezwolenia dostawcom usług w zakresie kryptoaktywów, emitentom tokenów powiązanych z aktywami (ang. stablecoins), jak również emitentom tokenów będących pieniądzem elektronicznym,
➔ sprawowania nadzoru nad emitentami,
➔ działalności emitentów tokenów powiązanych z aktywami, emitentów tokenów będących pieniądzem elektronicznym, jak również dostawców usług w zakresie kryptoaktywów, pod kątem ich działalności, organizacji ich działań i stosowanych przez nich zasad zarządzania,
➔ przepisów dotyczących ochrony konsumentów korzystających z usług w zakresie i nabywających kryptokatywa,
➔ środków mających na celu zapobieganie nadużyciom na rynku kryptoaktywów.
Mając na uwadze powyższy zakres regulacji, szczególnie istotna wydaje się definicja kryptoaktów. MiCA definiuje je jako cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub praw, które można przenosić i przechowywać w formie elektronicznej z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru lub podobnej technologii. Tak skonstruowana definicja pozostawia wiele pytań co do objęcia regulacją tzw. NFT (ang. non-fungible tokens). Przedstawiciele Komisji Europejskiej nie przedstawili w tym zakresie jednolitego stanowiska, gdyż w jednej z wypowiedzi wskazano, że NFT będzie wyłączone spod regulacji, a w kolejnej zasugerowano z kolei, że wyłączenia mające zastosowanie do NFT będą bardzo wąskie i nie będą obejmowały NFT wydawanych jako kolekcja lub seria. Warto zauważyć, że takie NFT stanowią obecnie zdecydowaną większość wśród wszystkich będących w obrocie.
MiCA definiuje trzy rodzaje kryptoaktywów. Są nimi:
➔ tokeny użytkowe – kryptoaktywa zapewniające dostęp cyfrowy do danego towaru lub usługi, dostępne w technologii DLT (technologii rozproszonego rejestru – ang. distributed ledger technology),
➔ tokeny będące e-pieniądzem – kryptoaktywa mające być wykorzystywane głównie jako środek wymiany, i które mają utrzymywać stabilną wartość dzięki temu, że są powiązane z walutą fiat będącą prawnym środkiem płatniczym,
➔ tokeny powiązane z aktywami (tzw. stablecoins) – kryptoaktywa mające utrzymać stabilną wartość dzięki powiązaniu ich z wartością innych aktywów (np. wartością towarów takich jak złoto).
Powyższe rozróżnienie było już wcześniej znane w praktyce, jednak teraz znajduje odzwierciedlenie w przepisach europejskich.
Rozporządzenie określa również zasady wprowadzania kryptoaktywów do obrotu na giełdach kryptowalutowych oraz przeprowadzania ofert publicznych kryptoaktywów, w tym przede wszystkim obowiązek (z pewnymi wyłączeniami) przygotowania white paper (dokument informacyjny). Przepisy szczegółowo opisują wymogi w odniesieniu do zawartości oraz formy white paper, w zależności od tego, jakiego rodzaju kryptoaktywa miałby taki dokument dotyczyć.
Nieco surowsze wymogi zostały przewidziane dla wprowadzania do obrotu na giełdach oraz przeprowadzania ofert publicznych stablecoinów i e-pieniądza. W przypadku stablecoinów wymagane jest zezwolenie właściwego organu nadzoru, wydawane na wniosek emitenta. Wniosek taki musi zawierać określone informacje i dokumenty, w tym między innymi opinię prawną, w której stwierdza się, że stablecoin nie kwalifikuje się jako instrument finansowy, pieniądz elektroniczny, depozyt ani lokata strukturyzowana.
Natomiast do przeprowadzenia oferty publicznej lub wprowadzenia do obrotu na giełdzie e-pieniądza wymagane jest otrzymanie zezwolenia jako instytucja kredytowa lub instytucja pieniądza elektronicznego.
MiCA stawia również wymogi w zakresie materiałów marketingowych dotyczących publicznej oferty kryptoaktywów. Wymogi te są oczywiście nastawione na ochronę interesów potencjalnych nabywców krytpoaktywów (np. rzetelność, brak wprowadzania w błąd oraz informacje na temat miejsca publikacji white paper).
Rozporządzenie stawia również inne szczególne wymogi emitentom stablecoinów. Emitenci tacy zobowiązani będą do ustanowienia i utrzymywania rezerwy aktywów, a także utrzymywania funduszy własnych na odpowiednim poziomie (350.000 euro lub 2 % średniej kwoty aktywów rezerwowych, w zależności od tego która z tych wartości jest wyższa). Utrzymywanie i inwestowanie rezerwy aktywów również podlega określonym wymogom. Aktywa rezerwowe będą mogły być przechowywane w depozycie jedynie przez:
➔ dostawcę usług w zakresie kryptoaktywów posiadającego stosowne uprawnienia w tym zakresie, jeżeli aktywa te mają postać kryptoatywów, lub
➔ instytucję kredytową, w przypadku innych rodzajów aktywów rezerwowych.
W odniesieniu do inwestowania aktywów rezerwowych, emitenci uprawnieni będą do inwestowania ich jedynie w wysoce płynne instrumenty finansowe o minimalnym ryzyku rynkowym i kredytowym. Rodzaje takich aktywów mają zostać określone w formie regulacyjnych standardów technicznych przez EBA w konsultacji z innymi organami (ESMA oraz ESBC).
Warto także wskazać, że MiCA wyróżnia pojęcie znaczących stablecoinów oraz znaczących tokenów będących e-pieniądzem. Klasyfikacja takich tokenów jako znaczące zostanie dokonana przez EBA na podstawie różnych kryteriów, np. wielkość bazy klientów, liczba i wartość transakcji na tych tokenach czy wartość wyemitowanych tokenów. Tokeny takie podlegać będą dodatkowym wymogom oraz nadzorowi EBA przy współudziale właściwych organów.
MiCA reguluje również kwestie uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów oraz warunki prowadzenia działalności przez tych dostawców. Zezwolenie takie wydawane jest przez właściwe organy na wniosek. Wniosek musi zawierać szereg dokumentów i informacji (np. dane podmiotu, opis mechanizmu kontroli wewnętrznej dostawcy, plan ciągłości działania czy opis procedury wyodrębnienia kryptoaktywów i środków pieniężnych emitenta).
W odniesieniu do prowadzenia działalności jako dostawca usług w zakresie kryptoaktywów, szczególnie istotna wydaje się wprowadzana przez MiCA możliwość transgranicznego świadczenia usług, po uprzednim poinformowaniu właściwych organów. Obecnie, prowadzenie takiej działalności, wymaga osobnej rejestracji w każdym z państw UE, w którym dostawca świadczy usługi. Jest to wynikiem implementacji do porządków krajowych państw UE, unijnych przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Rozporządzenie w przeważającej części będzie stosowane po 18 miesiącach od wejścia w życie.