Zmiany klimatyczne są bez wątpienia jednym z najważniejszych wyzwań dla współczesnego świata. Działania na rzecz przeciwdziałaniu im i minimalizacji ich negatywnych skutków stają się wspólnym obowiązkiem rządów, biznesu i obywateli. Rzecznik Finansowy z zadowoleniem dostrzega zaangażowanie instytucji finansowych we wspieranie zrównoważonego rozwoju – np. poprzez emitowanie zielonych obligacji czy zmianę profilu inwestycyjnego. Cieszy również, że konsumenci stają się coraz bardziej świadomi wpływu swoich działań i własnymi decyzjami finansowymi przyczyniają się do ochrony klimatu.
Najważniejszą rolą Rzecznika Finansowego jest ochrona interesów klientów podmiotów rynku finansowego i wspieranie ich w dochodzeniu roszczeń wobec podmiotów rynku finansowego – instytucji finansowych. Powyższe obejmuje tradycyjne rynki finansowe, jak ubezpieczeniowo – emerytalny, bankowy i kapitałowy – czy innowacyjne sektory usług płatniczy, lendtech czy crowdfunding.
Wizją Rzecznika Finansowego jest rzetelność i uczciwość produktów finansowych i usług finansowych, które mają realizować zrównoważone finansowanie. Dotyczy to także produktów i usług oferowanych przez sektor fintech. Funkcjonujemy w środowisku regulacyjnym, w którym przejście na niskoemisyjną, bardziej zrównoważoną i zasobooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym zgodne z celami zrównoważonego rozwoju ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia długoterminowej konkurencyjności gospodarki Unii Europejskiej, a więc i Rzeczypospolitej Polskiej.
Godne uwagi jest, że już w obowiązującym stanie prawnym regulacje zrównoważonego finansowania dotyczą m.in. banków i firm inwestycyjnych świadczących usługi inwestycyjne zarządzania portfelem, a także szeregu funduszy inwestycyjnych i zarządzających tymi funduszami. Rzecznik Finansowy stoi na stanowisku, że jest podmiotem właściwym i dostatecznie umocowanym do podejmowania działań na rzecz ochrony interesów klientów tych podmiotów. Tym samym celowym jest podkreślenie roli Rzecznika Finansowego w zakresie wspierania roszczeń klientów banków, domów maklerskich i towarzystw funduszy inwestycyjnych, jeżeli klienci kierują roszczenia związane z niewłaściwą realizacją obowiązków ujawnieniowych przez te podmioty.
Warto w tym miejscu przywołać pojęcie greenwashingu. Pojęcie to bardziej jest znane na rynku spożywczym, na którym konsument wprowadzany jest w błąd co do ekologicznego charakteru nabywanego pożywienia. Niemniej może dochodzić np. do sytuacji, w których:
➔ oferowany produkt inwestycyjny lub usługa inwestycyjna związana z konkretnymi produktami finansowymi wprowadza klienta indywidualnego w błąd co do służenia celom zrównoważonego rozwoju.
➔ informacje ujawniane przed zawarciem umowy na rynku finansowym są nieprzejrzyste i nieprecyzyjne co do opisu tego w jaki sposób ryzyka dla zrównoważonego rozwoju są wprowadzane w podejmowanych decyzjach inwestycyjnych.
Tego typu sytuacje powinny być identyfikowane jako greenwashing na rynku finansowym.
Należy w tym miejscu postawić także pytanie o misseling na rynku kapitałowym. Innymi słowy czy greenwashing / socialwashing na rynku usług inwestycyjnych może być uznany za misseling. Jeżeli bowiem dany produkt lub usługa inwestycyjna jest nieprzejrzysta co do celów zrównoważonego rozwoju, to czy można uznać ją za niezgodną z celami, cechami lub potrzebami klienta – nabywcy. Czy w sytuacji, w której rezultat usługi zarządzania portfelem, jakim jest nabycie określonego produktu finansowego, który nie sprzyja środowisku możemy mówić o jednoznacznej podstawie indywidualnych roszczeń klienta ze względu na misseling, tym bardziej jeżeli dany produkt finansowy miał wspierać cele zrównoważonego rozwoju.
Uchylając się w tym miejscu od jednoznacznej odpowiedzi na te pytania, warto podkreślić, że Rzecznik Finansowy będzie wspierać w oparciu o wszelkie dostępne instrumenty prawne ewentualne roszczenia klientów podmiotów rynku finansowego ukierunkowane na cele zrównoważonego rozwoju. Charakter tych roszczeń może mieć bowiem skutki cywilnoprawne – czyli prawa i obowiązki w sferze majątkowej tak klienta jak i dostawcy produktu. Warto prowadzić refleksję nad materialnymi konsekwencjami niewłaściwej i nieprzejrzystej realizacji obowiązków ujawnieniowych w odniesieniu do celów zrównoważonego rozwoju na rynkach ubezpieczeniowym, bankowym i kapitałowym.
Rzecznik Finansowy monitoruje sytuację legislacyjną i pozostaje strategicznie otwarty na dialog w zakresie budowania i dobrych praktyk wspierających transparentność i uczciwość „zielonych” produktów finansowych. Jednocześnie, Rzecznik Finansowy jest gotowy do działania z determinacją na rzecz wspierana roszczeń klientów sektora finansowego także w odniesieniu do produktów i usług związanych z celami zrównoważonego rozwoju.
